Skip to main content

Τροφικές δηλητηριάσεις

Εισαγωγή

Τα τροφιμογενή νοσήματα αναφέρονται συνήθως με τον όρο «τροφικές δηλητηριάσεις» μπορεί να οφείλονται σε   μολύνσεις από βακτήρια ιούς όμως πολύ συχνά οφείλονται και σε μολύνσεις από  παράσιτα ή σε τοξίνες που υπάρχουν στο φυσικό περιβάλλον ή από χημικές ουσίες που μολύνουν τα τρόφιμα. Η χημική μόλυνση μπορεί να οδηγήσει σε  ένα ευρύ πεδίο επιπτώσεων στην υγεία το οποίο περιλαμβάνει οξεία δηλητηρίαση, μακροχρόνια ασθένεια όπως ο καρκίνος, θάνατο.

Επομένως εκτός από τα βακτήρια και τους ιούς τροφικές δηλητηριάσεις μπορούν να προκαλέσουν:

Παράσιτα

Ορισμένα παράσιτα, όπως τα τρηματώδη τα οποία αναπτύσσονται μέσα στα ψάρια, μεταδίδονται μόνο μέσω της τροφής. Άλλα, όπως τα σκουλήκια τύπου Taenia spp ή Echinococcus spp, μπορούν να μολύνουν τους ανθρώπους μέσω της τροφής  αλλά και μέσω της άμεσης επαφής με ζώα. Άλλα παράσιτα, όπως το Ascaris, το Cryptosporidium, το Entamoeba histolytica ή το Giardia, εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα μέσω του νερού ή του εδάφους και μπορούν να μολύνουν τα φρέσκα προϊόντα.               

Prions

Τα prions, λοιμογόνα αίτια που αποτελούνται από πρωτεΐνη, είναι μοναδικά διότι συνδέονται με συγκεκριμένες μορφές εκφυλιστικών νευρολογικών ασθενειών. Η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (BSE, ή λεγόμενη ασθένεια των τρελών αγελάδων) είναι μια ασθένεια prion στα βοοειδή, η οποία συνδέεται με τη μεταλλαγμένη μορφή της νόσου Creutzfeldt-Jakob (vCJD) στους ανθρώπους. Η κατανάλωση προϊόντων κρέατος που περιέχουν υλικό με καθορισμένο κίνδυνο, όπως ο εγκεφαλικός ιστός, είναι ο πιο πιθανός τρόπος μετάδοσης του αιτίου του prion στους ανθρώπους.

Ξένα σώματα

Τα οποία μπορούν να επιμολύνουν τις τροφές σε όλα τα στάδια της παρασκευής τους, από τη παραλαβή της πρώτης ύλης μέχρι το σερβίρισμα. Τα ξένα σώματα μπορεί να είναι:

  • Πρώτες ύλες=> πέτρες, γυαλί, ξύλο, μέταλλο, κόκαλα, σκόνη, γόπες.
  • Κτίρια/εξοπλισμός=> ξύλο, ξεφτισμένη μπογιά/σκουριά, γυαλιά, γράσα, λάδια, βίδες, παξιμάδια.
  • Πίνακες ανακοινώσεων=> χαρτιά και πινέζες.
  • Υλικά συσκευασίας=> χαρτόνια, κορδόνια, συνδετήρες, ξύλο, πλαστικό.
  • Υλικά συντήρησης=> ρινίσματα, βίδες, παξιμάδια, καλώδια, ίνες και υφάσματα.
  • Προσωπικό/επισκέπτες=> κοσμήματα, νύχια, τρίχες, κουμπιά, επίδεσμοι, γόπες, ίνες και υφάσματα.
  • Εργαλεία καθαρισμού=> τρίχες, κομμάτια υφάσματος και χαρτιού.
  • Τρωκτικά, έντομα, ζώα, πτηνά=> περιττώματα, μεμβράνες, αυγά και τρίχες ζώων.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ

  • ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ (ΚΟΜΜΕΝΑ ΝΥΧΙΑ, ΣΤΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΑΛΥΜΜΑ ΜΑΛΛΙΩΝ) ΚΑΙ ΔΕΝ ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.
  • ΤΟ ΠΛΥΣΙΜΟ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ.
  • Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΥΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΩΣΤΕ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΞΕΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ.
  • ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.
  • ΟΙ ΤΡΟΦΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΚΑΛΥΜΜΕΝΕΣ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΕΚΤΕΣ.
  • ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΤΟΜΑ ΚΑΙ ΤΡΩΚΤΙΚΑ.
  • ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΤΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΣΩΣΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.

Χημικά

Τα χημικά που είναι επιβαρυντικά περισσότερο για την υγεία είναι οι τοξίνες που εμφανίζονται φυσικά στο περιβάλλον και οι περιβαλλοντικοί ρύποι.

  • Οι τοξίνες που εμφανίζονται φυσικά στο περιβάλλον και προκαλούνται από μύκητες που αναπτύσσονται πάνω στα τρόφιμα περιλαμβάνουν τις μυκοτοξίνες, τις θαλάσσιες βιοτοξίνες, τις κυανογενείς γλυκοζίδες και τις τοξίνες που βρίσκονται σε δηλητηριώδη μανιτάρια. Βασικά τρόφιμα όπως το καλαμπόκι ή τα δημητριακά μπορεί να περιέχουν υψηλά επίπεδα μυκοτοξινών, όπως η αφλατοξίνη και η ωχρατοξίνη, οι οποίες παράγονται από μύκητες που αναπτύσσονται στους σπόρους. Η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα και την κανονική ανάπτυξη ή να προκαλέσει καρκίνο.
  • Οι ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι (POPs) είναι ενώσεις που συσσωρεύονται στο περιβάλλον και στο ανθρώπινο σώμα. Γνωστά παραδείγματα είναι οι διοξίνες και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs), τα οποία είναι ανεπιθύμητα υποπροϊόντα βιομηχανικών διαδικασιών και καύσης αποβλήτων. Βρίσκονται παγκοσμίως στο περιβάλλον και συσσωρεύονται στις τροφικές αλυσίδες των ζώων. Οι διοξίνες είναι ιδιαίτερα τοξικές και μπορούν, να προκαλέσουν προβλήματα στην αναπαραγωγή και ανάπτυξη, να βλάψουν το ανοσοποιητικό σύστημα, να επηρεάσουν τις ορμόνες και να προκαλέσουν καρκίνο.
  • Τα βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος, το κάδμιο και ο υδράργυρος προκαλούν νευρολογικές βλάβες και βλάβες στους νεφρούς. Η ρύπανση από βαρέα μέταλλα στα τρόφιμα συμβαίνει κυρίως μέσω της ρύπανσης του νερού και του εδάφους.

Άλλοι χημικοί κίνδυνοι στα τρόφιμα μπορεί να περιλαμβάνουν ραδιενεργά νουκλεοτίδια που μπορεί να αποβάλλονται στο περιβάλλον από βιομηχανίες και από πολιτικές ή στρατιωτικές πυρηνικές δραστηριότητες, αλλεργιογόνα τροφίμων, υπολείμματα φαρμάκων και άλλους ρύπους που ενσωματώνονται στα τρόφιμα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ

  • ΤΟ ΠΛΥΣΙΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΞΕΦΛΟΥΔΙΣΜΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΝ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΠΟ ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.
  • Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΡΕΨΕΙ ‘Η ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΟΞΙΝΩΝ.
  • Ο ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΩΣΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ.
  • ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΡΩΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΤΟΜΩΝ ΑΠΟ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΑΤΟΜΑ.
  • Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΥΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ.
  • Η ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ(ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΓΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΟΣ) ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΗ ΔΟΣΗ.
  • ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΝΑ ΣΥΝΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΤΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΣΩΣΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.

Δηλητηριώδη μανιτάρια

Κάθε χρόνο καταγράφονται στην χώρα μας 80 με 140 περιστατικά δηλητηριάσεων από άγρια μανιτάρια, λόγω της άγνοιας του πληθυσμού και της αδυναμίας διάκρισης μεταξύ εδώδιμων και δηλητηριωδών, επειδή η διάκριση αυτή είναι πρακτικά αδύνατη χωρίς τις ειδικές μεθόδους ταυτοποίησης.

Από τα 2.000 είδη μανιταριών που φύονται στην Ελλάδα δύο είδη είναι αυτά που προκαλούν δηλητηριάσεις, το είδος muscaria και το είδος phalloides.

muscaria

Τρελομανίταρο

phalloides

Θανατίτης

Το είδος muscaria έχει σχετικά γρήγορο χρόνο έναρξης συμπτωμάτων, μισή-2 ώρες μετά το γεύμα. Τα συμπτώματα είναι: εμετοί, διάρροιες, εφίδρωση σιελόρροια, βραδυκαρδία, μύση, υπόταση. Από το είδος αυτό δεν έχουμε σοβαρές δηλητηριάσεις.

Τα phalloides προκαλούν την πιο επικίνδυνη δηλητηρίαση με συμπτώματα  που αρχίζουν 6-24 ώρες μετά το γεύμα. Η βαρύτητα των συμπτωμάτων εξαρτάται από την ποσότητα κατανάλωσης των μανιταριών. Αρχικά, ο ασθενής παρουσιάζει εμέτους, διάρροιες, πυρετό, ταχυκαρδία, υπόταση, αφυδάτωση, διαταραχές στην ηπατική και νεφρική λειτουργία. Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία μπορεί να εξελιχθεί σε ηπατική ανεπάρκεια.

Η γρήγορη έναρξη χορήγησης αντιδότου είναι καθοριστική για την θετική εξέλιξη του περιστατικού και για την μείωση της θνησιμότητας.

  • Οι τοξικές ουσίες που περιέχονται στα δηλητηριώδη μανιτάρια παραμένουν αμετάβλητες ακόμα και μετά το μαγείρεμα.
  • Είναι πολύ δύσκολο για τους ερασιτέχνες συλλέκτες να ξεχωρίσουν τα βρώσιμα και ασφαλή από τα δηλητηριώδη άγρια μανιτάρια που φύονται στη φύση.
  • Η αναγνώριση των ασφαλών μανιταριών από τα δηλητηριώδη απαιτεί περισσότερα από εικόνες από το διαδίκτυο ή βιβλία.
  • Συνιστάται στους καταναλωτές που δεν γνωρίζουν να αποφεύγουν τη συλλογή και κατανάλωση αυτών των μανιταριών.

4 CRYPTOSPORIDIUM

ASCARIS

ECHINOCOCCUS SPP

ENTAMOEBA HISTOLYTICA

GIARDIA

TAENIA Spp